Jak motywować pracowników? Co powinien wiedzieć każdy lider i mistrz produkcji?

Podstawowa i najbardziej znana wszystkim metoda motywowania innych to marchewka i kij. Jednakże historia autorytatywnych rządów wyraźnie pokazuje, że przynosi ona efekt odwrotny od zamierzonego — marchewka zjedzona, a kij złamany. Dlatego też lider zespołu musi poznać inne metody motywowania pracowników, jeśli chce osiągać trwałe sukcesy w firmie. 

Zatem, jak wygląda motywowanie pracowników biurowych i pracowników fizycznych? Jakie są cele motywacji pracowników i w jaki sposób wpływają one na efektywność całej organizacji?

Motywacja pracowników do pracy — z czego wynika?

Jak „działa” motywacja pracownika do pracy? Istotę motywacji stanowi pewien proces neurologiczny, który zachodzi w ich ciele. Jeżeli ktoś uważa, że wykonanie określonego zadania jest dla niego w jakiś sposób ważne i znaczące, otrzymuje nagrodę w postaci naturalnego zastrzyku dopaminy. Wywołuje ona wiele pozytywnych reakcji w organizmie, przez co mózg kojarzy daną pracę z przyjemnością, szczęściem. Reakcja ta jest na tyle silna, że skłania człowieka do ponownego wykonywania czynności, która ją wywołała.

Z jednej strony zastrzyk dopaminy daje siłę do działania, która umożliwia osiąganie celów. Z drugiej zaś wzmacnia proces uczenia i pozwala skoncentrować się na tym działaniu. W firmie przekłada się więc na większe zaangażowanie pracowników i efektywność pracy – tacy pracownicy chcą pracować.

Motywowanie pracowników — jakie są sposoby motywowania pracowników?

Motywowanie pracowników można więc sprowadzić do wywołania określonej reakcji biochemicznej w ich mózgu. Krótkotrwałe nagrody za uzyskane wyniki, np. pieniężne (motywowanie finansowe) jak najbardziej działają, ale niosą ze sobą pewne ryzyko: mogą ograniczyć w kimś czynniki motywujące do jednego, do „marchewki”: „Jest premia – jest motywacja, nie ma premii – nie ma motywacji”.

Z tego powodu lider, który chce długofalowo i skutecznie motywować pracowników, postara się budować ich pozytywne doświadczenia w miejscu pracy na wielu płaszczyznach i zaspokajać ich różne potrzeby, np. poczucie bezpieczeństwa i samorealizacji. Sprawi tym, że ktoś sam przekona się, że warto pracować i to ta, a nie inna praca jest dla niego bardzo ważna. Wówczas motywacja do pracy będzie pochodzić od samych pracowników, a nie od szefa.

Lider, który chce skutecznie zmotywować pracownika, musi jednak pamiętać o teoriach psychologicznych odnoszących się do zarządzania zasobami ludzkimi, np. tzw. piramidzie Maslowa (hierarchii potrzeb). Zakłada ona, że na najniższym poziomie motywacji ludzkich znajdują się potrzeby fizjologiczne, a następnie potrzeby wyższe:

• bezpieczeństwa (stabilność, spokój, wolność od strachu),
• miłości i przynależności (czyli poczucia więzi, uczestnictwa w życiu grupy),
• szacunku i uznania,
• samorealizacji (m.in. posiadania celów, wiedzy i spełnienia swojego potencjału). 

Potrzeby będące niżej w hierarchii dominują nad pozostałymi. Badania pokazują, że żadne kursy zawodowe ani motywowanie pozapłacowe nie wzmocnią zaangażowania w pracowniku, który ma złe warunki pracy, uważa, że za mało zarabia albo czuje się zastraszany.

Jak budować motywację pracowników – przykłady

Biorąc pod uwagę powyższe teorie, można określić przykłady działań, jak i ich kolejność, które zwiększą zaangażowanie pracowników do efektywnej pracy. Oto przykłady tego, co motywuje pracowników:

• regularne podwyżki,
• dofinansowanie posiłków (np. bony) i dojazdów do pracy,
• premie uznaniowe, konkursy i nagrody finansowe, 
• dodatkowy płatny urlop,
• elastyczny czas pracy,
• ubezpieczenie i pakiet medyczny dla rodziny,
• stworzenie przejrzystej umowy dostosowanej do warunków danego pracownika, np. uwzględniającej elastyczny grafik dla rodziców,
• stworzenie systemu, który umożliwia koncentrację i kreatywną pracę (np. zwiększenie liczby krótkich przerw, pozwolenie na spacery, wprowadzenie rozrywek),
• dbanie o dobrą atmosferę w pracy przez rozwijanie kompetencji miękkich liderów, organizowanie eventów, wspólnych przerw na lunch (nawet za pośrednictwem wideokonferencji),
• chwalenie, udzielanie konstruktywnych rad i informacji zwrotnej, pytanie o opinię,
• wyrażanie uznania przez rzeczowe nagrody dostosowane do pracownika, np. wejściówka na koncert,
• jasne zasady awansu, kursy zawodowe oraz językowe.

W budowaniu motywacji wśród pracowników produkcyjnych pomoże szkolenie Zarządzanie zespołem produkcyjnym, które obejmuje m.in. zarządzanie sytuacyjne, zapobieganie błędowi recydywisty oraz budowanie autorytetu lidera zespołu.

Jak lider może motywować pracowników?

Mądry lider, który chce zwiększyć zaangażowanie zespołu, nie ograniczy swych metod tylko do nagród płacowych albo do wybranych przykładów. Wynika to z tego, że motywacje pracowników różnią się w zależności od osobowości, stażu pracy, sytuacji w życiu prywatnym i pokolenia. Z tego powodu dobry lider przede wszystkim stara się osobiście poznać członków zespołu i dostosować sposoby motywacyjne do ich indywidualnych potrzeb. Wymaga to od niego tylko kilku rzeczy: rozmowy i zadawania pytań, cierpliwości oraz pomysłowości.

W przeprowadzaniu feedbacków i rozmów rozwojowych pomóc mogą szkolenia dla liderów, które nastawione są na aktywne słuchanie (w tym rozumienie potrzeb pracowników), planowanie efektywnej pracy i tworzenie planu motywacyjnego dla pracowników. Szczególnie polecany jest kurs „Od menedżera do lidera – Motywowanie pracowników” pod okiem Szymona Nęckiego — trenera negocjacji, psychologa i doktoranta w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.