Ograniczenia i zakazy w obrocie towarowym w wyniku sankcji międzynarodowych

Handel zagraniczny jest bardziej obwarowany ograniczeniami i procedurami niż handel krajowy. Jednak dopiero agresja Rosji na Ukrainę sprawiła, że niektórzy postanowili dokładniej przyjrzeć się sankcjom międzynarodowym i zrozumieli, że weryfikacji kontrahenta pod tym względem może ich uchronić przed ciężkimi konsekwencjami. Czemu jednak służą sankcje i jak się do nich stosować?

Czym są sankcje międzynarodowe w obrocie towarowym

Rządy i organizacje międzynarodowe publikują listy sankcyjne, czyli wykaz krajów, obszarów, jednostek gospodarczych oraz osób fizycznych, które są posądzone lub dopuszczają się działań przestępczych związanych np. z naruszaniem praw człowieka, praniem pieniędzy, atakami terrorystycznymi i handlem bronią. W celu ograniczenia ich finansowania i działalności prawo nakłada na nie kary (sankcje), w tym:

• zerwanie stosunków dyplomatycznych,
• zamrożenie aktywów finansowych,
• odmowę dostępu do środków finansowych,
• zakaz wstępu na określone terytorium.

Oznacza to, że jakakolwiek współpraca z podmiotami tam wymienionymi lub organizacjami próbującą ominąć sankcje jest nielegalna i grozi wielomilionowymi grzywna, a nawet karą pozbawienia wolności. Z tych powodów należy zapoznawać się z listami sankcyjnymi i dokładnie weryfikować kontrahentów.

W Polsce lista sankcyjna jest aktualizowana przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych i opiera się na:

• ustawie o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (tzw. ustawa sankcyjna),
• art. 120 ustawy AML prowadzonej przez GIIF.

Do międzynarodowych list o kluczowym znaczeniu można zaliczyć:

• Consolidated United Nations Security Council Sanctions List, opracowaną przez Organizację Narodów Zjednoczonych,
• European Union Consolidated Financial Sanctions List,
• Consolidated List of Financial Sanctions Targets in the UK.

Wywóz produktów podwójnego zastosowania

Ograniczeniom podlegają także towary o znaczeniu strategicznym, np. broń i produkty podwójnego zastosowania. Są to towary, usługi i technologie, które mają przeznaczenie cywilne, ale mogą też zostać wykorzystane do wytworzenia broni jądrowej, chemicznej lub biologicznej oraz jej przenoszenia. Należą do nich np.:

• systemy nawigacji,
• komputery z protokołami szyfrowania,
• frezarki, szlifierki,
• sprzęt telekomunikacyjny, itp.

Ścisłe restrykcje w obrocie produktami podwójnego zastosowania ustalono w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa państwa. Kontrolę nad nim sprawuje Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW).

Ograniczenia i zakazy w obrocie towarami strategicznymi dotyczą handlu krajowego i międzynarodowego. Aby w nim uczestniczyć, należy uzyskać różne pozwolenia:

1. Zezwolenie indywidualne i globalne, wydawane przez ministra właściwego do spraw gospodarki na wniosek przedsiębiorcy.
2. Krajowe zezwolenia generalne wydawane w formie rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki. 
3. Unijne zezwolenia generalne wydawane w formie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady.

Odprawy celne produktów podwójnego zastosowania mogą odbywać się tylko w wyznaczonych urzędach celno-skarbowych.

Wspólnotowy system kontroli wywozu i transferu produktów podwójnego zastosowania.

Wspomniane wyżej zezwolenia przedsiębiorca może uzyskać pod warunkiem spełniania warunków określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady 2021/821 z dnia 20 maja 2021 r. ustanawiającym unijny system kontroli wywozu, pośrednictwa, pomocy technicznej, tranzytu i transferu produktów podwójnego zastosowania.

Ponadto zawiera ono szczegółowy wykaz produktów podwójnego zastosowania wymagających zezwolenia podczas:

• obrotu wewnątrzunijnego – zał. nr 4,
• handlu poza granicę UE – zał. nr 1.

Podsumowując, ograniczenia i zakazy w międzynarodowym obrocie towarowym mają na celu: przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, wspieraniu agresji, finansowaniu terroryzmu oraz ochronę bezpieczeństwa publicznego i narodowego. Podlegają ścisłym kontrolom i karom związanym choćby z pośrednim naruszeniem sankcji.

Szkolenia z prawa celnego i logistyki

Szkolenia oferowane przez Vademecum – Konferencje i Szkolenia Sp. z o.o. są kluczowe dla profesjonalistów zaangażowanych w międzynarodowy obrót towarami. W dynamicznie zmieniającym się świecie przepisów celnych, zrozumienie aktualnych wymogów i procedur jest niezbędne do efektywnego zarządzania łańcuchem dostaw oraz uniknięcia ryzyka prawnych komplikacji i kar. Kursy, prowadzone przez doświadczonych praktyków z głęboką wiedzą na temat obowiązujących przepisów celno-podatkowych, są dostosowane do potrzeb specjalistów z działów spedycji, logistyki, zakupów, sprzedaży i księgowości. Uczestnicy szkoleń zyskają nie tylko wiedzę na temat prawidłowej interpretacji przepisów, ale również nauczą się unikać typowych błędów w handlu zagranicznym, co zwiększy bezpieczeństwo transakcji i usprawni organizację przewozu towarów. Chcesz wiedzieć więcej? Sprawdź nasze szkolenia z prawa celnego i logistyki.