Mobbing — co to jest mobbing i jak go rozpoznać w miejscu pracy?

Według danych Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA), nawet 25% pracowników w Unii Europejskiej przyznaje, że doświadczyło mobbingu lub innych form psychicznego nękania w miejscu pracy​. Nie inaczej jest w Polsce — badania wskazują, że co piąty pracownik był narażony na mobbing lub inne formy presji psychicznej, co ma bezpośrednie przełożenie na absencję, obniżoną wydajność oraz rosnącą liczbę wypowiedzeń​. Jak rozpoznać zachowania o podłożu mobbingowym? Jak rozmawiać z ofiarą mobbingu i kiedy należy zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy?

Mobbing w pracy — czym jest i co oznacza?

Mobbing to długotrwałe i systematyczne nękanie psychiczne lub emocjonalne pracownika przez inną osobę lub grupę osób. Przejawia się poprzez zachowania mające na celu poniżenie, zastraszenie, izolację lub wywołanie niepewności u np. pracownika danej organizacji. Wyróżnia się on regularnością i długotrwałością – nie jest jednorazowym konfliktem, lecz cyklicznym zachowaniem, które prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych i zawodowych.

Zgodnie z §  2. art 94 Kodeksu Pracy: mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Wzrost liczby przypadków mobbingu w miejscach pracy oraz jego wpływ na zdrowie psychiczne i efektywność pracowników sprawiają, że temat ten zyskuje coraz większą uwagę w dyskusjach na temat kultury organizacyjnej i odpowiedzialności pracodawców. Mobbing, który przez wiele lat pozostawał w sferze niedostrzeganej lub bagatelizowanej, stał się poważnym problemem o znaczących konsekwencjach zarówno dla jednostek, jak i całych organizacji.

Konsekwencje mobbingu w pracy

Konsekwencje mobbingu sięgają poza indywidualny poziom, wpływając na całą firmę. Badania przeprowadzone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wykazały, że mobbing jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju depresji i zespołu stresu pourazowego, co przekłada się na obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej oraz znaczne straty finansowe wynikające z obniżonej produktywności pracowników. Nic więc dziwnego, że rozpoznanie mobbingu i jego skuteczna eliminacja stała się nie tylko kwestią etyki, ale również strategią zarządzania ryzykiem i budowania zdrowego środowiska pracy.

Ośmieszenie pracownika czy konstruktywna krytyka? Jak rozpoznać mobbing?

Mobbing polega na systematycznym i długotrwałym działaniu mającym na celu poniżenie lub zastraszenie pracownika, co ma szkodliwy wpływ na jego zdrowie psychiczne i zawodowe. Tymczasem konstruktywna krytyka opiera się na obiektywnym ocenianiu wyników pracy i wskazywaniu możliwości poprawy bez obrażania czy ośmieszania pracownika. Powinna być wyrażona w sposób profesjonalny, koncentrując się na faktach, np. wskazując konkretne błędy w raporcie i sugerując, jak można je poprawić. Dodatkowo taka krytyka często kończy się wskazaniem sposobów na rozwój i poprawę wyników, zamiast poniżania czy ośmieszania.

Mobbing często występuje, gdy:

• Uwagi stają się osobiste – np. pracownik jest publicznie ośmieszany, komentowany jest jego wygląd, zachowanie lub prywatne aspekty życia, co wykracza poza sferę zawodową.
• Izolacja pracownika – umyślne wykluczanie z zespołu, odmawianie mu dostępu do informacji lub pozbawianie narzędzi niezbędnych do wykonywania pracy.
• Nieustanna krytyka bez podstaw – regularne krytykowanie nawet drobnych błędów lub przypisywanie winy za niepowodzenia zespołu.
• Działania poniżające – pracownik jest zmuszany do wykonywania prac poniżej swoich kwalifikacji lub jest lekceważony przez przełożonych.

Jak przeciwdziałać mobbingowi?

Przeciwdziałanie mobbingowi i dyskryminacji w miejscu pracy wymaga świadomego zarządzania oraz konkretnych działań profilaktycznych ze strony pracodawcy, które nie tylko minimalizują ryzyko negatywnych konsekwencji prawnych, ale również promują zdrowe środowisko pracy. Kluczową rolę odgrywa szkolenie przeciwdziałanie mobbingowi, które dostarcza pracownikom i kadrze zarządzającej wiedzy o formach niepożądanych zachowań i sposobach reagowania na nie.

Pracodawcy mogą również wprowadzić polityki „zero tolerancji” wobec mobbingu oraz stworzyć jasne procedury zgłaszania przypadków niepożądanych zachowań. Wskazanie kanałów zgłoszeniowych i zapewnienie anonimowości przy składaniu skarg umożliwia pracownikom bezpieczne zgłaszanie problemów, co jest ważne w budowaniu zaufania do firmy. Taka struktura zapewnia formalne wsparcie, ułatwia monitorowanie sytuacji i pozwala na szybkie działania naprawcze.

Znaczenie szkoleń od Vademecum

Szkolenia dotyczące przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji nie tylko zwiększają świadomość uczestników na temat konsekwencji takich działań, ale także pomagają w identyfikacji wczesnych sygnałów i odpowiednich reakcji. Celem takich szkoleń jest przekazanie usystematyzowanej wiedzy nt. rozpoznawania i zapobiegania mobbingowi, co ma bezpośrednie przełożenie na zmniejszenie liczby incydentów w miejscu pracy i zminimalizowanie odpowiedzialności pracodawcy w przypadku zgłoszeń. Kursy te obejmują aspekty prawne, w tym przepisy Kodeksu Pracy, które nakładają na pracodawcę obowiązek przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi​.

Dowiedz się więcej o ofercie szkoleń na: https://vade.com.pl/szkolenia-otwarte/kompetencje-menedzerskie/

Bibliografia

• Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA). „Workplace harassment statistics in the EU.” Dostęp online: https://osha.europa.eu.
• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). „Mental health impacts of workplace harassment.” Dostęp online: https://who.int.
• „Polski rynek pracy a mobbing” – Raport, dostęp online:https://stat.gov.pl.